KsiÄ
Ĺźka autorstwa p. WacĹawa JaroszyĹskiego, wydana nakĹadem 100 sztuk przez Wydawnictwo Lubelskie w 1991 roku, jest monografiÄ
przedstawiajÄ
cÄ
chronologiczne dzieje Grabowca.
Â
Najdawniejszy Grabowiec:
(1268-1447) przedstawia dzieje najdawniejsze siÄgajÄ
ce neolitu, poprzez legendy o lasach grabowych i wieku XV kiedy to Grabowiec otrzymuje prawa miejskie.
PeĹny rozwĂłj miasta jako siedziby starostwa oraz dzieje Grabowca pod zaborami to czÄĹÄ historii Polski tak bardzo podobna wielu miasteczkom. Na podkreĹlenie zasĹuguje znaczenie zamku grabowieckiego, ktĂłry peĹniĹ funkcjÄ obronnÄ
przez caĹe stulecia. Wielokrotne niszczenie miasta Grabowca przez nieprzyjacielskie wojska TatarĂłw i SzwedĂłw, doprowadzajÄ
do wielu poĹźarĂłw i uboĹźenia mieszkaĹcĂłw. Ostatnie dwa poĹźary z 1814 roku dopeĹniĹy dzieĹa zniszczenia tak, Ĺźe ponad 170 rodzin chrzeĹcijaĹskich i Ĺźydowskich znalazĹo siÄ bez dachu nad gĹowÄ
. Kolejne rozdziaĹy dotyczÄ
XIX wieku kiedy to Grabowiec traci prawa miejskie. Autor podkreĹla patriotycznÄ
postawÄ miejscowego spoĹeczeĹstwa w czasie powstania styczniowego 1863 roku kiedy to 30 grabowczan zasila szeregi powstaĹcze. MiÄdzywojenne dzieje osady to trud odbudowy w odrodzonej Polsce, kiedy to dla Grabowca skoĹczyĹy siÄ lata zabory rosyjskiego, okupacji austriackiej i wojny.
Dwa cmentarze wojenne w BereĹciu i Wolicy UchaĹskiej bÄdÄ
o tych wydarzeniach przypominaĹy nastÄpnym pokoleniom.
DuĹźo uwagi poĹwiÄca pan JaroszyĹski latom wojny  i okupacji jako Ĺźe sÄ
to lata jego mĹodoĹci i osobistych doĹwiadczeĹ. Autor przedstawia antagonizm polsko-ukraiĹskie oraz dziaĹalnoĹÄ partyzantĂłw na terenie Grabowca i okolic, co doprowadza do powstania tzw. „Rzeczpospolitej Grabowieckiej” w 1944 roku. Przez karty ksiÄ
Ĺźki przewija siÄ szereg partyzanckich postaci w tym miejscowy dowĂłdca AK PaweĹ Runkiewicz ps. „Czarny”.
ZdjÄcia miejscowych bohaterĂłw-mÄczennikĂłw, ktĂłrzy zginÄli w OĹwiÄcimiu przypominajÄ
o tych tragicznych czasach. Sam autor rĂłwnieĹź nie uniknÄ
Ĺ represji m. in. byĹ wiÄziony i wywieziony na SyberiÄ.
Ze wzglÄdu na przygotowywanie ksiÄ
zki do druku w czasach istnienia cenzury, autor nie w peĹni wyjaĹnia przyczynÄ Ĺmierci 59 ĹźoĹnierzy Wojska Polskiego, ktĂłrzy zostali zamordowani przez czerwonoarmistĂłw dnia 25 wrzeĹnia 1939roku. Profesor Wiktor Zin nazwaĹ tÄ
zbrodniÄ „Pierwszy KatyĹ, maĹy KatyĹ”. Po II wojnie Ĺwiatowej Grabowiec jest miejscem Ĺcierania siÄ wpĹywĂłw rzÄ
d londyĹskiego i wĹadzy ludowej co pociÄ
ga za sobÄ
rĂłwnieĹź ofiary. Autor skrupulatnie wylicza osiÄ
gniÄcia gminy na niwie gospodarczej i kulturalnej co znaczÄ
co podnosi prestiĹź jej mieszkaĹcĂłw w oczach czytelnika. W aneksie p. JaroszyĹski przedstawia dokumenty z lokacji Grabowca oraz powinnoĹci i daniny dla caĹego Starostwa Grabowieckiego. Wykaz kadencji burmistrzĂłw grabowieckich z lat 1643-1829 oraz opis ilustracji i indeks osĂłb pozwala na dokĹadne poznanie dziejĂłw Grabowca i okolic. KsiÄ
Ĺźka stanowi rĂłwnieĹź zachÄtÄ do poznania dziejĂłw ziemi ojczystej, jest pomocna w zrozumieniu dzisiejszego dnia osady uwarunkowanego tradycjÄ
historycznÄ
.
Odsłon: 149212
|
|
Twoim zdaniem