Książka autorstwa p. Wacława Jaroszyńskiego, wydana nakładem 100 sztuk przez Wydawnictwo Lubelskie w 1991 roku, jest monografią przedstawiającą chronologiczne dzieje Grabowca.
Najdawniejszy Grabowiec:
(1268-1447) przedstawia dzieje najdawniejsze sięgające neolitu, poprzez legendy o lasach grabowych i wieku XV kiedy to Grabowiec otrzymuje prawa miejskie.
Pełny rozwój miasta jako siedziby starostwa oraz dzieje Grabowca pod zaborami to część historii Polski tak bardzo podobna wielu miasteczkom. Na podkreślenie zasługuje znaczenie zamku grabowieckiego, który pełnił funkcję obronną przez całe stulecia. Wielokrotne niszczenie miasta Grabowca przez nieprzyjacielskie wojska Tatarów i Szwedów, doprowadzają do wielu pożarów i ubożenia mieszkańców. Ostatnie dwa pożary z 1814 roku dopełniły dzieła zniszczenia tak, że ponad 170 rodzin chrześcijańskich i żydowskich znalazło się bez dachu nad głową. Kolejne rozdziały dotyczą XIX wieku kiedy to Grabowiec traci prawa miejskie. Autor podkreśla patriotyczną postawę miejscowego społeczeństwa w czasie powstania styczniowego 1863 roku kiedy to 30 grabowczan zasila szeregi powstańcze. Międzywojenne dzieje osady to trud odbudowy w odrodzonej Polsce, kiedy to dla Grabowca skończyły się lata zabory rosyjskiego, okupacji austriackiej i wojny.
Dwa cmentarze wojenne w Bereściu i Wolicy Uchańskiej będą o tych wydarzeniach przypominały następnym pokoleniom.
Dużo uwagi poświęca pan Jaroszyński latom wojny i okupacji jako że są to lata jego młodości i osobistych doświadczeń. Autor przedstawia antagonizm polsko-ukraińskie oraz działalność partyzantów na terenie Grabowca i okolic, co doprowadza do powstania tzw. „Rzeczpospolitej Grabowieckiej” w 1944 roku. Przez karty książki przewija się szereg partyzanckich postaci w tym miejscowy dowódca AK Paweł Runkiewicz ps. „Czarny”.
Zdjęcia miejscowych bohaterów-męczenników, którzy zginęli w Oświęcimiu przypominają o tych tragicznych czasach. Sam autor również nie uniknął represji m. in. był więziony i wywieziony na Syberię.
Ze względu na przygotowywanie ksiązki do druku w czasach istnienia cenzury, autor nie w pełni wyjaśnia przyczynę śmierci 59 żołnierzy Wojska Polskiego, którzy zostali zamordowani przez czerwonoarmistów dnia 25 września 1939roku. Profesor Wiktor Zin nazwał tą zbrodnię „Pierwszy Katyń, mały Katyń”. Po II wojnie światowej Grabowiec jest miejscem ścierania się wpływów rząd londyńskiego i władzy ludowej co pociąga za sobą również ofiary. Autor skrupulatnie wylicza osiągnięcia gminy na niwie gospodarczej i kulturalnej co znacząco podnosi prestiż jej mieszkańców w oczach czytelnika. W aneksie p. Jaroszyński przedstawia dokumenty z lokacji Grabowca oraz powinności i daniny dla całego Starostwa Grabowieckiego. Wykaz kadencji burmistrzów grabowieckich z lat 1643-1829 oraz opis ilustracji i indeks osób pozwala na dokładne poznanie dziejów Grabowca i okolic. Książka stanowi również zachętę do poznania dziejów ziemi ojczystej, jest pomocna w zrozumieniu dzisiejszego dnia osady uwarunkowanego tradycją historyczną.
Odson: 144873
|
|
Twoim zdaniem